جلوگیری از استرس گرمایی در طیور

استرس حرارتی (Heat Stress) زمانی به وجود می آید که شرایط نگهداری طیور نامناسب باشد و حرارت فارم به خوبی تنظیم نشده باشد. استرس حرارتی طیور یکی از مشکلاتی است که صاحبان مرغداری ها با آن دست و پنجه نرم می کنند و می تواند در درآمدزایی بیشتر آن ها موثرباشد. این موضوع زمانی رخ می‌دهد که دمای محیط بالاتر از محدوده‌ی استاندارد برای طیور باشد. طیور به دلیل نداشتن غدد عرق و محدودیت در دفع حرارت از بدن به‌ویژه در شرایط گرمای شدید، دچار اختلال در عملکردهای فیزیولوژیکی و رفتاری می‌شوند. این استرس می‌تواند منجر به کاهش مصرف خوراک، افت تولید تخم یا رشد، تضعیف سیستم ایمنی و افزایش مرگ‌ومیر شود. مدیریت مناسب دمای محیط، تهویه مؤثر، تأمین آب کافی و استفاده از افزودنی‌های خوراکی خاص از راهکارهای کاهش اثرات منفی استرس حرارتی در طیور است. در ادامه این مطلب از شرکت داروسازی کاوش بایوتک می خواهیم در مورد راه های درمان استرس گرمایی در طیور و درمان استرس حرارتی بپردازیم. همراه ما باشید.

نشانه های استرس گرمایی در طیور

نشانه‌های استرس گرمایی در طیور شامل تغییرات رفتاری و فیزیولوژیکی است که به‌راحتی قابل مشاهده‌اند. از مهم‌ترین علائم می‌توان به افزایش نرخ تنفس (له‌له زدن)، باز نگه‌داشتن منقار، کاهش فعالیت، بی‌حالی، کاهش مصرف خوراک و آب، گشادی بال‌ها برای افزایش سطح تماس با هوا، و تجمع در نزدیکی منابع خنک یا تهویه اشاره کرد. در موارد شدید، کبودی تاج و ریش، عدم تعادل، و افزایش تلفات نیز ممکن است دیده شود. توجه به این نشانه‌ها برای اقدام سریع جهت کاهش تنش حرارتی و جلوگیری از آسیب‌های اقتصادی و سلامتی اهمیت زیادی دارد. نشانه های استرس گرمایی در طیور در یک نگاه:

• له‌له زدن (افزایش نرخ تنفس برای دفع گرما)
• باز نگه‌داشتن منقار
• گشادی بال‌ها و دور کردن آن‌ها از بدن
• کاهش مصرف خوراک و آب
• بی‌حالی و کاهش فعالیت
• تجمع در نزدیکی منابع تهویه یا خنک
• کاهش تولید تخم یا کاهش رشد در جوجه‌ها
• کبودی تاج و ریش در شرایط حاد
• افزایش تلفات در موارد شدید استرس حرارتی

روش های پیشگیری از استرس گرمایی

برای پیشگیری از استرس گرمایی در طیور، باید مجموعه‌ای از اقدامات مدیریتی و محیطی انجام شود. تهویه مناسب سالن‌ها برای خروج هوای گرم و تأمین جریان هوا از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده مانند پنکه، کولر آبی یا پد خنک‌کن به کاهش دمای محیط کمک می‌کند. همچنین، تغذیه در ساعات خنک‌تر روز، افزایش دسترسی به آب خنک و تازه، کاهش تراکم گله و جلوگیری از فعالیت‌های استرس‌زا در ساعات گرم، از دیگر راهکارهای مؤثر هستند. استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای مانند ویتامین C و الکترولیت‌ها نیز در کاهش اثرات منفی استرس گرمایی نقش دارد.

محدوده‌ی آسایش حرارتی طیور یا همان thermal comfort zone، بازه‌ای از دمای محیطی است که در آن پرنده بدون نیاز به صرف انرژی اضافی برای گرم یا خنک کردن بدن، عملکرد طبیعی خود را حفظ می‌کند. این محدوده بسته به سن و نوع طیور متفاوت است. برای جوجه‌های تازه متولدشده، دمای مناسب حدود ۳۲ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد است و با افزایش سن، این دما به‌تدریج کاهش می‌یابد. برای مرغ‌های تخم‌گذار یا گوشتی بالغ، محدوده‌ی آسایش حرارتی معمولاً بین ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد است. خروج از این بازه، به‌ویژه افزایش دما، می‌تواند باعث بروز استرس گرمایی و کاهش عملکرد شود.

طیور برخلاف پستانداران غدد عرق ندارند و برای خنک کردن بدن خود از روش‌های غیرمستقیم استفاده می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین روش‌های دفع گرما در پرندگان، نفس‌نفس زدن یا «پانتینگ» است که با افزایش تنفس و تبخیر رطوبت از راه دهان و دستگاه تنفسی باعث کاهش دمای بدن می‌شود. همچنین، باز کردن بال‌ها و کاهش فعالیت بدنی به خنک‌سازی کمک می‌کند. در شرایط گرم، پرندگان معمولاً مصرف خوراک خود را کاهش داده و به دنبال مکان‌های خنک‌تر یا سایه می‌گردند تا از گرمازدگی جلوگیری کنند.

نتیجه گیری

مدیریت صحیح شرایط محیطی برای جلوگیری از استرس گرمایی در طیور اهمیت دارد، چرا که این نوع استرس می‌تواند عملکرد تولیدی، سیستم ایمنی و حتی بقاء طیور را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار دهد. با افزایش دمای محیط، اگر اقدامات لازم مانند تهویه مؤثر، تأمین آب خنک، کاهش تراکم گله و استفاده از روش‌های تغذیه‌ای مناسب انجام نشود، پرندگان دچار مشکلاتی مانند کاهش رشد، افت تولید تخم، ضعف سیستم ایمنی و افزایش تلفات خواهند شد. از طرفی، شناخت دقیق محدوده‌ی آسایش حرارتی در سنین مختلف پرنده به پرورش‌دهندگان کمک می‌کند تا شرایط بهینه را فراهم کرده و بهره‌وری اقتصادی خود را حفظ کنند. بنابراین، پیشگیری از استرس گرمایی نه‌تنها به سلامت و رفاه طیور کمک می‌کند، بلکه یکی از ارکان اصلی موفقیت در صنعت پرورش طیور محسوب می‌شود.