راه های پیشگیری از بیماری ایک یا لک سفید در آبزیان

یکی از شایع ترین و قابل توجه ترین بیماری های ماهی، بیماری لکه سفید ماهی یا همان ایک است که با لکه های سفید روی بدن ماهی مشخص می شود. تعدادی از علل، عوارض و روش های احتمالی برای تشخیص این بیماری وجود دارد که ما در این مقاله به آنها میپردازیم. این بیماری اگر فوراً درمان نشود، می تواند به ماهی های دیگر در آکواریوم سرایت کند به همین دلیل ما در باره ی راه های پیشگیری از بیماری ایک یا لک سفید در آبزیان نیز سخن میگوییم. این بیماری معمولاً با کاهش ناگهانی دمای آب یا با افزودن ماهی بیمار به مخزن ایجاد می شود و نقاط سفید کوچکی که شبیه سر سوزن های گرد هستند شروع به نمایان شدن می کنند. ماهی های مبتلا به عفونت کمتر حرکت می کنند، بی حال می شوند و باله هایشان بسته می شود.

بیماری ایک یا لک سفید چیست؟

این بیماری پس از تکثیر، ماهی را ترک می کنند و سوراخ بزرگی در پوست ایجاد می کنند که در برابر عفونت های قارچی یا باکتریایی ثانویه آسیب پذیر است. دما و توانایی بدن ماهی برای دفاع از خود دو عامل کلیدی هستند که تعیین می کنند چقدر طول می کشد تا سلول ها در زیر پوست تکثیر شوند.

پس از بهبودی، ماهیانی که به این بیماری مبتلا هستند، معمولاً سطح قابل توجهی از مقاومت در برابر آن ایجاد می کنند. گلبول های سفید خون در این مورد سلول ها را با محصور کردن آنها در کیست درمان می کنند. سلول های قفل شده در کیست ها تنها زمانی فعال می شوند که سیستم دفاعی بدن ماهی به دلیل عواملی مانند شرایط نامساعد محیطی، تغذیه نامناسب، کمبود اکسیژن و ضعف ناشی از بیماری های دیگر ضعیف شود. در آن مرحله، ماهی یا حتی ماهی هایی که اخیراً به آکواریوم معرفی کرده اند، آلوده می شوند.

علت مبتلا شدن ماهی ها به بیماری ایک

اگرچه اکثر ماهی‌ها در زیستگاه‌های بومی خود فقط به طور جزئی در معرض این انگل قرار دارند، اما می‌توانند بدون متحمل شدن هیچ عواقب عمده‌ای با آن کنار بیایند. با این حال، این انگل در آکواریوم هایی با حجم آب کم و جمعیت ماهی زیاد به طور قابل توجهی تکثیر می شود و یکی از علت های مبتلا شدن به این بیماری همین است. سطوح استرس بالای موجود در تنظیمات آکواریوم، همراه با عواملی مانند غذا، کیفیت آب و رفتار تهاجمی سایر سرنشینان مخزن، ممکن است وضعیت را تشدید کند. در نتیجه، حتی غلظت کمی از این انگل در آب ممکن است اثرات منفی جدی داشته باشد.

راه تشخیص بیماری لک سفید

تشخیص بیماری های ماهی سفید به دلیل ظاهر متمایز آنها که از لکه های سفید تشکیل شده است بسیار آسان است. این لکه های سفید که اندازه آنها بین 0.5 تا 2 میلی متر است، معمولاً ابتدا روی باله های سینه ای ظاهر می شوند.

بنابراین ماهی ها مجبور می شوند با باله های ناقص شنا کنند. در نهایت، با پیشرفت بیماری، تعداد لکه ها افزایش می یابد و ممکن است چشمان ماهی کدر شود. لکه های سفید روی پوست ماهی ظاهر می شود و در مراحل بعدی به بافت آبشش نفوذ می کند. در موارد خاص، بیماری در آبشش ماهی شروع می شود. در این حالت ماهی دچار مشکلات تنفسی می شود و بدون هیچ علامت خاص دیگری زشت و بی حال به نظر می رسد.

ماهی هایی که در آب شیرین نگهداری می شوند ممکن است گهگاه به این بیماری مبتلا شوند. کل بدن ماهی پوشیده از لکه های سفید زیادی است که در شرایط پیشرفته خود شبیه دانه های نمک است. در این حالت، ماهی با مالیدن خود بر روی اقلام موجود در آکواریوم سعی می کند انگل را از پوست خود خارج کند. این بیماری در نهایت خود را به صورت لکه های سفید روی پوست ماهی به بزرگی یک میلی متر نشان می دهند.

روش های درمان بیماری ایک یا لک سفید

• استفاده از مکمل پری بیوتیک و تقویت کننده سیستم ایمنی آبزیان
• استفاده از محلول های ضد انگل
• استفاده از نمک
• درمان با گرما
• مصرف فرمالدهید محلول
• فلز مس

استفاده از مکمل پری بیوتیک و تقویت کننده سیستم ایمنی آبزیان

پری‌بیوتیک پرودی آبزیان برگرفته از مخمر ساکارومایسس سرویزیه است و شامل کربوهیدرات‌های دیواره سلولی مانند مانان الیگوساکارید و بتاگلوکان است که استفاده از این مکمل یکی از راه های پیشگیری از بیماری ایک یا لک سفید در آبزیان است. مانان الیگوساکارید به عنوان یک پری‌بیوتیک و بتاگلوکان به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی در تقویت سیستم ایمنی بدن آبزیان موثر هستند.

علاوه بر این ماده‌ای بسیار مغذی است که حاوی اسیدهای آمینه ضروری برای رشد،ویتامین‌های گروه B،محرک های رشد از جمله پیتیدها و نوکلئوتیدها و همچنین سرشار از مواد معدنی به ویژه کروم ، فسفر و بهترین منبع سلنیوم است.

پری بیوتیک و تقویت کننده سیستم ایمنی آبزیان 

فواید مصرف مکمل پری بیوتیک برای آبزیان:

• پری‌بیوتیک و تقویت کننده باکتری‌های مفید دستگاه گوارش
• کاهش مرگ‌و‌میر و کاهش هزینه‌های درمان
• افزایش مقاومت آبزیان در برابر استرس‌های دما و کمبود اکسیژن
• بهبود راندمان رشد و وزن گیری بدلیل وجود اسید‌های آمینه ضروری،پپتیدها و نوکلئوتیدها

استفاده از محلول های ضد انگل

هنگامی که ماهی به یک آکواریوم جدید منتقل شد، دو قطره از محلول ضد انگل در هر لیتر به آب اضافه کنید و آن را به مدت سه تا هفت روز یا تا زمانی که بیماری کاملاً ریشه کن شود، در آنجا بگذارید. توجه: قبل از استفاده از محلول ضد انگلی هر بار، 30 درصد از آب آکواریوم را تعویض کنید.

استفاده از نمک

نمک یک داروی مفید و غیر شیمیایی است که استفاده از نمک خوراکی به جای نمک سنگ یا نمک توصیه می شود. روش درمان استحمام ماهی در محلول آب و نمک: پس از قرار دادن ماهی در آب به مدت 30 تا چند دقیقه، 4 قاشق غذاخوری نمک را در هر لیتر آب حل کنید و سپس به سرعت ماهی را به مخزن اصلی منتقل کنید. این کار را به مدت سه روز حفظ کنید و هر بار بین سی تا هفتاد درصد آب اصلی آکواریوم را تغییر دهید.

درمان با گرما

افزایش تدریجی دما تضمین می کند که بیش از یک درجه سانتیگراد در ساعت افزایش نمی یابد. هدف این است که شرایطی ایجاد شود که در آن ناقل بیماری قادر به زنده ماندن نباشد یا حداقل توانایی تولید مثل را از دست بدهد این روش یکی از راه های پیشگیری از بیماری ایک یا لک سفید در آبزیان است.

افزایش 2 تا 3 درجه سانتیگراد در طی دو تا سه روز برای سایر ماهی ها بسیار مفید خواهد بود. این فعالیت علاوه بر از بین بردن تعداد زیادی ناقل بیماری، منبع خونی پادزهر ضروری را افزایش می دهد و سیستم دفاعی ماهی را تقویت می کند. اگر ماهی به افزایش دما حساس هست از تکنیک های درمانی پزشکی استفاده کنید.

مصرف فرمالدهید محلول

در کلینیک های دامپزشکی، ماهی سفید معمولاً با غوطه وری در محلول فرمالدئید و آب به مدت 12 ساعت درمان می شود و این روند به مدت دو روز ادامه می یابد و پس از 30 روز، آب مخزن 70٪ تعویض می شود. استفاده از فرمالدئید برای افراد غیرپزشکی توصیه نمی شود، زیرا می تواند علاوه بر کاهش شدید سطح اکسیژن آب، باعث سرطان در انسان شود.

فلز مس در آب

اگرچه گفته می شود که این ماده دارویی برای از بین بردن بیماری ایک است، اما به خاطر داشته باشید که افزودن مس به آب آن را قلیایی می کند، که می تواند به خارهای ماهی آسیب برساند و پوشش گیاهی بومی را از بین ببرد.

روش پیشگیری از بیماری لک سفید در آبزیان

• ماهی جدید را دو هفته قرنطینه کنید.
• قبل از آوردن گیاهان به آکواریوم، مقداری TLC به آنها بدهید.
• حفظ استانداردهای بالای کیفیت آب
• به ماهی غذاهای متعادل بدهید.

قرنطینه کردن ماهی های جدید به مدت دو هفته در یک آکواریوم متفاوت قبل از معرفی آنها به آکواریوم اصلی یکی از بهترین راه های پیشگیری از بیماری ایک یا لک سفید در آبزیان است. در شرایطی که قرنطینه یک گزینه نیست، می توان از درمان پیشگیرانه استفاده کرد. درمان گیاهان جدید ضروری است زیرا ممکن است کیست ایک داشته باشند. بهترین دفاع در برابر ایک و سایر بیماری‌هایی که ماهی‌های آکواریومی را تحت تأثیر قرار می‌دهند عبارتند از: تغذیه قوی، کیفیت آب ثابت و حداقل تغییرات دما.

جمع بندی

اگر بیماری ایک به موقع درمان نشود، ماهیان زینتی متحمل تلفات قابل توجهی در جمعیت می شوند، بیماری ایک یک بیماری کشنده و خطرناک است. علاوه بر این، اگر دارو به درستی تجویز نشود، انگل وارد حالت خاموش شده و در نهایت به عنوان یک مشکل بالینی دوباره ظاهر می شود. بنابراین، در صورت مشاهده هرگونه نشانه ای از بیماری ایک در آکواریوم خود بهرین راه برای پیشگیری و درمان این بیماری استفاده از مکمل پری بیوتیک و تقویت کننده سیستم ایمنی آبزیان است.