درمان بیماری نوزما زنبورعسل

بیماری نوزما زنبور عسل یا نوزموزیس یکی مهمترین چالش هایی هست که یک زنبوردار باید با آن دست و پنجه نرم کند و به دلیل تلفات بسیار که بالایی دارد به مرگ خاموش یا silent killer معروف است. اما می توان با افزایش اطلاعات در مورد این بیماری، احتمال پیشگیری، شناسایی به موقع و درمان آن را بالا برد. ما در این مطلب تلاش کرده ایم تا به برخی نکات مهم و کاربردی در مورد بیماری نوزما (nosema disease) و راه های درمان و کنترل آن بپردازیم.

انواع بیماری نوزما

بیماری نوزما (Nosema) توسط دو گونه انگل میکروسپوریدیان که نوعی قارچ تشکیل دهنده اسپور می باشند به نام های نوزما آپیس و نوزما سرانا ایجاد می شوند:

• نوزما آپیس (Nosema apis): با سر چشمه ای از زنبور عسل اروپایی
• نوزما سرانا (Nosema ceranae): با سر چشمه ای از زنبور عسل آسیایی

چرخه بیماری نوزما زنبور عسل چگونه است؟

 بیماری نوزما زنبور عسل به صورت یک چرخه در بدن زنبور عسل وجود دارد:

1. ورود اسپور نوزما از طریق غذا یا آب آلوده به روده زنبور
2. جوانه زنی اسپور در روده زنبور
3. اتصال به سلول های روده زنبور
4. تکثر نوزما در بدن زنبور سالم
5. دفع مجدد اسپور از طریق مدفوع به محیط
6. انتقال اسپور به زنبورهای سالم پس از تماس با منابع آلوده دیگر

یکی از نکات مهم درباره بیماری نوزما زنبور عسل روش های انتقال آن است. این بیماری با توجه به اینکه در دستگاه گوارش زنبور ایجاد مشکل می کند از همین رو می تواند از راه مدفوع زنبورهای آلوده زنبورهای کارگر و نر به دیگر زنبورها و کندوها منتقل شود.

علائم بیماری نوزما زنبور عسل

علائم بیماری نوزما آپیس:

علائم بیماری نوزما آپیس معمولا در فصل پاییز و اوایل بهار قابل مشاهده است. این موضوع به این دلیل است که زنبورها معمولاً در این ایام از سال قادر به انجام پروازهای پاکسازی نیستند؛ زیرا دمای هوا برای پروازهای منظم مناسب نیست.
قابل توجه است که نوزما آپیس با حضور زنبورها در اطراف ورودی کندو در حالی که بال هایی با زوایای متفاوت دارند که انگار خود را به در ورودی کندو می رسانند، قابل مشاهده می باشد. و برخی از علائم آن شامل:

1. 1. 1. کاهش توانایی تخم گذاری و طول عمر ملکه آلوده: (این موضوع باعث کاهش تولید نوزادان می شود. در نتیجه باعث پایین آمدن میزان استحکام کندو شده و ممکن است منجر به کاهش تولید عسل و مرگ و میر سنگین در زمستان شود.)
      2. کاهش تولید گرده و عسل
      3. بی اشتهایی زنبورها حتی با وجود صحرای غنی
      4. اسهال قهوه ای رو شان ها و قسمت خارج کندو
      5. شکم متورم و چرب در برخی از زنبورها
      6. در موارد شدید ممکن است بدن زنبور لرزان باشد

   علائم بیماری نوزما سرانا:

   بر خلاف نوزما آپیس، بیماری نوزما سرنا در تمام سال در سطح مشابهی قرار دارد و تلفات جمعیت در هر زمان از سال می تواند رخ دهد.
   تقریبا می توان گفت علائم نوزما سرنا با نوزما آپیش یکسان است. فقط در برخی از موارد مانند زمان اثرگذاری با هم تفاوت دارند یعنی بیماری نوزما سرنا، بر خلاف نوزما آپیس در تمام سال در سطح مشابهی قرار دارد و همچنین در بیماری نوزما سرنا رفتار زنبور عسل در مورد کشاندن بدن خود در اطراف ورودی کندو که برای نوزما آپیس گفته شد، دیده نشده است.

   

   روش تشخیص بیماری نوزما

   برای تشخیص بیماری باید از کلونی ها نمونه برداری کرد. که می توان از هر کلنی حدود 20 زنبور بالغ را به آزمایشگاه منتقل کرد و اقدامات زیر را بر روی آنان انجام داد:
   ابتدا در آزمایشگاه شکم زنبورها را جدا کرده و در ظرف های مخصوص قرار می دهیم و به میزان 1 سی سی آب مقطر به آن اضافه کرده و مخلوط می کنیم. سپس اسلاید میکروسکوپی تهیه کرده و با بزرگنمایی 40 بررسی می کنیم. در نهایت برای تعیین شدت بیماری میتوان از لامهای شمارش سلولهای خونی استفاده کرد.

   روش های تقویت ایمنی زنبور

   همیشه پیشگیری بر درمان اولویت دارد. از آنجا که بیماری نوزما یکی از بیماری هایی است که مدتهای طولانی باقی می ماند از همین رو می توان با تقویت سیستم ایمنی زنبورها گامی برای پیشگیری برداشت. از مهمترین راه هایی که می توان برای تقویت ایمنی زنبورها استفاده کرد  عبارت است از:

   1. 1. 1. عدم استفاده زیاد از شکر و شربت برای زنبورها
         2. استفاده از عسل برای تغذیه زمستانه زنبورها
         3. استفاده از شربت های اسیدی یا ترکیب شده با مولتی ویتامین
         4. تقویت زمستانه زنبورها با نوزماهیل
         5. تغذیه زنبورها با گرده، پروتئین، ویتامین و انواع املاح معدنی
         6. پیشگیری از بروز تنش و استرس به زنبورها
         7. پاکسازی محیط از وجود کنه و انگل ها
         8. عدم استفاده افراطی از آنتی بیوتیک ها
         9. استفاده از مکمل های زنبور عسل حاوی پروبیوتیک ها
         10. استفاده از غذاهای تخمیر شده برای زنبورها
         11. حذف کندوهای ضعیف و دارای بیماری

   روش های کنترل بیماری نوزما

    بیماری نوزما زنبور عسل از جمله بیماری هایی است که به محض شناسایی نیاز به کنترل شرایط دارد. نکته مهمی که باید در ابتلا زنبورهای عسل به بیماری اشاره کرد این است که شما باید برای پرورش این حشرات حساسیت بالایی داشته باشید.

   بیماری زنبور عسل مانند بیماری دام و طیور نیست و کوچکترین سهل انگاری می تواند منجر به خسارت زیادی برای زنبورداران شود. از همین رو به محض مشاهده هر گونه مورد مشکوکی باید به سرعت آن را بررسی و برای رفع آن گام برداشت.

    این موضوع  می تواند میزان تلفات و خسارت ها را نیز کاهش دهد. مهمترین راهکارهایی که می تواند در کنترل و پیشگیری بیماری نوزما موثر باشد عبارت است از:

   1. 1. • ضدعفونی کردن کندوهای کهنه یا از بین بردن کندوهای آلوده
         • استفاده از ملکه های جوان
         • تغذیه مناسب زنبورها
         • تقویت کلنی و زنبورها با مکمل های مناسب
         • عدم ایجاد استرس و تنش به زنبورها
         • قرار دادن کلنی ها در فصول سرد در محیط های گرم و آفتابی
         • استفاده از منابع خشک ساکاروز
         • تقویت کلنی با افزایش پروتئین غذایی به جای شکر و قند
         • استفاده از داروهای مناسب برای درمان
         • ضدعفونی کردن همه لوازم زنبورداری قبل و بعد از استفاده

   روش های درمان بیماری نوزما

   درمان بیماری نوزما زنبور عسل روش های مختلفی دارد. با این وجود ما در اینجا دو روش رایج که کاربرد بیشتر دارند اشاره می کنیم:

   درمان نوزما با آنتی بیوتیک:

   یکی از راه های درمان نوزما استفاده از آنتی بیوتیک هایی است که به زنبورهای عسل خورانده می شود تا کلنی رفته رفته درمان شود و میزان تلفات کمتر شود. از همین رو غالبا از انواع مختلفی از آنتی بیوتیک ها مثل فوماژلین و مترونیدازول همراه با آب و غذا برای زنبورها استفاده می شود.

   درمان نوزما با مکمل های پری بیوتیک:

   مطالعات بسیار زیادی نشان داده اند که محصولات تخمیری در پیشگیری از نوزما بسیار موثرند. دلیل آن مانان الیگوساکارید و بتاگلوکان موجود در جداره سلولی مخمر است
   که در Prody 400 پودر تقویت کننده ویژه زنبور عسل به میزان قابل توجهی وجود دارند. که مکانیسم آن بدین صورت است که بتاگلوکان نقش القای سیستم ایمنی زنبورعسل را ایفا می کند. از طرفی مانان الیگوساکارید نیز توانایی جذب سطحی و حذف برخی از پاتوژن ها را از دستگاه گوارش دارد.

   ضمن آنکه هر دوی این موارد به عنوان غذای باکتری های مفید، فلور نرمال روده را به نفع این میکروارگانیسم ها متعادل کرده و در مجموع مقاومت کلنی افزایش می یابد. بنابراین تقویت سیستم ایمنی، کاهش تجمع پاتوژن ها در سکوم و رفع اسهال توسط مواد موجود در محصول در کنترل بیماری نقش بسیار زیادی دارد.

   در مورد کلنی هایی که با درگیری شدید بیماری نوزما مواجه اند توصیه اکید داریم به عنوان درمان تکمیلی آنتی بیوتیک تراپی از Prody 400 پودر تقویت کننده ویژه زنبور عسل حتما استفاده کنند.

   مکمل های تقویت کننده ویژه زنبور عسل

   جمع بندی:

   بیماری نوزما توسط دو گونه انگل میکروسپوریدیان که نوعی قارچ تشکیل دهنده اسپور می باشند به نام های نوزما آپیس و نوزما سرانا ایجاد می شوند و این بیماری روده زنبورعسل را تحت تاثیر شدید خود قرار می دهد.

   و همچنین از جمله روش های پیشگیری بیماری نوزما می توان به موارد زیر اشاره کرد:

   1. 1. • عدم استفاده زیاد از شکر و شربت برای زنبورها
         • استفاده از عسل برای تغذیه زمستانه زنبورها
         • تغذیه زنبورها با گرده، پروتئین، ویتامین و انواع املاح معدنی
         • عدم استفاده افراطی از آنتی بیوتیک ها
         • حذف کندوهای ضعیف و دارای بیماری
         • استفاده از مکمل های زنبور عسل حاوی پری بیوتیک و پروبیوتیک ها

   و در نهایت پیشنهاد ما برای پیشگیری و کنترل بیماری استفاده از Prody 400 پودر تقویت کننده ویژه زنبور عسل است که به دلیل وجود بتاگلوکان که نقش القای سیستم ایمنی زنبورعسل را ایفا می کند و مانان الیگوساکارید نیز توانایی جذب سطحی و حذف برخی از پاتوژن ها را از دستگاه گوارش دارد و همچنین این موارد به عنوان غذای باکتری های مفید، فلور نرمال روده را به نفع این میکروارگانیسم ها متعادل کرده و در مجموع مقاومت کلنی افزایش می یابد.

   سوالات متداول: