بازدید از مجموعه تولیدی شیر و گوشت گاومیش آل کرم و بررسی چالشهای تولید

وحید آل کرم کارشناس ارشد علوم آزمایشگاهی دام از دانشگاه شوشتر ، نمونه بارز یک جوان زحمتکش و علاقمند به تولید است. ایشان سالهاست با هزینه شخصی و تقبل رنج و زحمت تولید در حومه شهرستان دزفول به کار پرورش گاومیش مشغول است.

طی صحبتهای مقدماتی که در روزهای گذشته با هم داشتیم مقرر شد برای دیدار با ایشان و آشنایی بیشتر با فعالیت ها و بررسی چالشهای اساسی در مسیر تولید در صنعت دامپروری به واحد تولیدی ایشان واقع در 10 کیلومتری شهرک حمزه برویم.حدود ساعت 2 بعد از ظهر مورخ 4 ام اسفندماه به همراه سرکار خانم دکتر سرور زاده مدیر کنترل کیفیت محصولات شرکت کاوشگر سپهر جوان به دامداری رسیدیم و با استقبال گرم ایشان و پرسنل زحمتکش و محترم مواجه شدیم.

با توجه به اینکه از مدتها پیش بدلیل حضور در واحد تولید محتوای شرکت کاوشگر سپهر جوان ، اخبار حوزه دام بویژه خوراک و نهاده های دامی را مرتب پیگیر بوده ام و همچنین تورمی که به عنوان یک مصرف کننده بابت فرآورده های لبنی و گوشت با آن مواجه شده ام کم و بیش انتظار آنچه دیدم و از ایشان شنیدم را داشتم. اما بعد از آنکه از نزدیک و در محل دامداری پای صحبتهای آقای آل کرم نشستم متوجه شدم که مسائل مذکور از چه طریق و تا چه اندازه می تواند به یک واحد تولیدی در صنعت دامداری ضربه وارد کند.خلاصه آنکه چالش اصلی کسب و کار آقای آل کرم گرانی خوراک مناسب و با کیفیت و تورم روز افزون هزینه های تولید است. توجه شما را به متن صحبتها با این عزیز جلب می کنم :

– لطفا کمی از مشخصات پرورش گاومیش بگویید و اینکه چه تفاوتهایی میان این حیوان و گاو وجود دارد؟

به طور کلی سیستم گوارش و به طبع نوع تغذیه گاومیش و سایر مسائل مانند نحوه شیردوشی و … گاومیش با گاو متفاوت است. شکمبه قوی تری دارد و مواد محلول در آب بیشتری را در شکمبه می تواند نگهداری کند. همچنین فیبر بیشتری را نسبت به گاو هضم می کند. برای نمونه ماده علوفه خشک باگاس یا همان تفاله نیشکری که مواد قندی و مغذی آن گرفته شده و فیبر خالص است توسط گاومیش براحتی خورده می شود در حالیکه گاو را اذیت می کند. با وجودیکه باگاسی که ما معمولا برای گاومیش استفاده می کنیم نسبت به آنچه به گاو داده می شود خیلی درشت تر است. از طرفی گاومیش می تواند علوفه سبز قابل توجهی مصرف کند. در کل اگر تغذیه مناسب و استخر آب خنک همیشه پر برای آب تنی و شنا در اختیار حیوان باشد و شیر آغوز مناسبی در روزهای آغازین زندگی توسط گوساله مصرف شود مشکل خاصی وجود نخواهد داشت.

– در حال حاضر با چه مشکلاتی مواجه هستید ؟

به طور مشخص کمبود ویتامین و مواد مغذی ، کاهش تولید سالانه شیر و همچنین کمبود بودجه برای حرکت به سمت صنعتی شدن از مهمترین چالشهای ما است که همه نشات گرفته از تورم سنگین نهاده های دامی است. در حال حاضر برای این تعداد حیوان گاومیش ( حدود 60 تا 70 راس ) به طور متوسط روزانه بین 4 تا 5 میلیون تومان هزینه خوراک می شود که البته همان هم بی کیفیت است و مشکلات مذکور را موجب شده است.

– معمولا گاومیش ها در برابر چه بیماری هایی مقاومت کمتری دارند؟

اسهال در گوساله ها کم و بیش وجود دارد . بویژه در گوساله دانی و بخاطر شروع خوراک خشک بعد از قطع شیر . البته به خودی خود مشکل جدی نیست اما گوساله دانی اینجا کوچک و بنا به دلایل جوی ناگزیر مسقف است و بستر مرطوب تولید گاز آمونیک کرده که مشکل ساز شده است.

از نظر بیماری های انگلی خوشبختانه درگیری خاصی وجود ندارد بخاطر اینکه ما گله را چرای آزاد نمی بریم . انبارهای خوراک و غله و همچنین استخر در دسترس می باشد. بعد از زایمان هم تا چند روز شیر مادر را نمی دوشیم تا گوساله تازه متولد شده آغوز کافی دریافت کند. البته به دلیل کیفیت پایین خوراک قاغدتا شیر آغوز هم کیفیت کمتری خواهد داشت.

– آیا در حال حاضر از مکملهای خوراک خاصی استفاده می کنید؟

قبلا بله . اما در حال حاضر حتی تامین غذای معمول هم کار ساده ای نیست . تغذیه گاومیش های ما بجز چاپر ذرت ، علوفه خشک و سبز ،شامل سبوس برنج و گندم ، آرد و خوراک دام است . 4 تا 5 کیسه سبوس برنج را با یک کیسه خوراک دام به اضافه 2 کیسه آرد مخلوط می کنیم و به هر حیوان بالغ حدود 6 کیلوگرم می دهیم. همینجا اشاره کنم که این مقدار 6 کیلو بر حسب تجربه بدست آمده چون به ازای بیشتر از این مقدار پهن حیوان روان و آبکی و زرد رنگ می شود.

– در مورد گرانی تغذیه دام و کیفیت پایین جیره صحبت کردید . این مورد چگونه و تا چه اندازه به تولید آسیب زده است ؟

ببینید برای نمونه من همیشه بجای آرد گندم که در حال حاضر از روی ناچاری در جیره استفاده می کنم از آرد جو بهره می گرفتم چراکه چربی شیر و میزان شیر را افزایش می دهد. چاپر ذرت ، کاه و شکر ، سبوس گندم و خوراک دام برای حیوانی با طبع گرم مثل گاومیش موجب تشدید تنش می شود که آرد جو تا حدود زیادی از شدت آن می کاست. البته کاه و سبوس برنج ( در اصطلاح محلی دک ) هم به این مورد کمک می کند. البته از برج 1 شبدر هم به خوراک اضافه میکنم و بعد از 1 ماه آن را تبدیل می کنیم به سودان گراس ( در اصطلاح محلی پلیت ) و برای تنش حرارتی استفاده میکنیم . خوشبختانه 1 هکتار زمین زراعتی برای کاشت علوفه سبز در اختیار دارم اما در نظر بگیرید حال حاضر هر کیسه آرد جو باید بین 300 تا 400 هزار تومان خریداری شود. سال گذشته هر کیسه سبوس برنج را 30 هزار تومان تهیه می کردم که امسال این مبلغ به 200 هزار تومان افزایش پیدا کرده است .کاه کیلویی 300 تک تومانی بوده و امروز کیلویی 6 هزار تومان است . خوراک دامی که جهاد کشاورزی به ما می دهد اگر بز و گوسفندی باشد که بدرد گاومیش نمی خورد بخاطر اینکه زنده دفع می شود و اگر شکسته و قابل هضم باشد در حال حاضر کیلویی 3 هزار تومان است که از مورخ 1 فروردین 1401 با حذف ارز ترجیحی قیمت هر کیلو دولتی آن ( که مقدار محدودی سهمیه ماست ) 7 هزار تومان خواهد شد.

در چاپر ذرت هم وجود توکسین ها اجتناب ناپذیر است. همینجا باید اضافه کنم با وجود جنگی که در اروپای شرقی رخ داده و هم اینک در جریان است ، قطعا برای تامین نهاده های دامی با مشکلات جدی بیشتری مواجه خواهیم بود.

همچنین کیفیت بد تغذیه گاومیش می تواند مدت دوره آماده شدن آبستنی بعدی را که معمولا 2 تا 3 ماه بعد از زایمان است به 4 تا 5 ماه افزایش دهد. در مجموع با شرایط فعلی برای ما که تولیدات را قراردادی و عمده می فروشیم و جزء فروشی نداریم درآمد حاصل فقط و فقط حدود 50 درصد هزینه ها را تامین می کند.

با تشکر از جناب آقای آل کرم وهمکاران ایشان لازم به ذکر است محصولات:

1- درمان حمایتی از اسهال ( prody )

2– سین بیوتیک نشخوارکنندگان ( prody 200 )

را برای حل مشکلات موجود پیشنهاد کردیم که با استقبال ایشان روبرو شد. در روزهای آتی چگونگی پاسخ گله را نسبت به افزودن این محصولات به جیره جویا خواهیم شد.