پیشگیری و کنترل انتریت نکروتیک طیور

انتریت نکروتیک (Necrotic Enteritis) یکی از بیماری‌های شایع و زیان‌بار در صنعت طیور به‌ویژه در مرغ‌های گوشتی و بوقلمون‌ها است. این بیماری اغلب به‌عنوان «قاتل خاموش» در فارم‌های گوشتی شناخته می‌شود چرا که هم در فرم بالینی باعث مرگ‌ومیر بالا و هم در فرم تحت ‌بالینی منجر به افت رشد و کاهش بهره‌وری می‌شود. در این مقاله از شرکت داروسازی کاوش بایوتک به بررسی عوامل بروز، علائم، پیشگیری و همچنین نقش مکمل‌ها به‌ویژه «پری‌ویتا» در کنترل انتریت نکروتیک طیور می‌پردازیم.

نقش پری‌ویتا در کنترل انتریت نکروتیک طیور

پری‌ویتا یک مکمل چندمنظوره است که با تکیه بر ترکیبات طبیعی و ضدباکتریایی نقش مؤثری در کنترل بیماری انتریت نکروتیک دارد. این محصول با کاهش رشد باکتری‌های مضر و جلوگیری از اتصال انها به سطح سیستم گوارش مانند Clostridium perfringens باعث تقویت باکتری‌های مفید روده، کاهش التهاب‌های گوارشی، بهبود جذب مواد مغذی و بهبود سلامت دستگاه گوارش طیور می‌شود. در نتیجه، استفاده از پری‌ویتا نه‌تنها به پیشگیری از بیماری کمک می‌کند بلکه وابستگی به آنتی‌بیوتیک‌ها را نیز کاهش می‌دهد. در نتیجه، استفاده از پری‌ویتا نه‌تنها به پیشگیری از بیماری کمک می‌کند بلکه وابستگی به آنتی‌بیوتیک‌ها را نیز کاهش می دهد. زمانی که برای درمان این بیماری از محصولات شیمیایی یا آنتی بیوتیک ها استفاده می شود، برای بازگشت طیور به مرحله وزن گیری باید مدت زمانی طی شود. اما با استفاده از مکمل پر ویتا این دوره نقاهت حذف می شود و طیور از وزن گیری عقب نمی ماند.

مزایای کلیدی پری‌ویتا:

تأثیر پری‌ویتا بر انتریت نکروتیک در طیور:

• کاهش رشد باکتری کلستریدیوم پرفرنجنس

انتریت نکروتیک ناشی از باکتری Clostridium perfringens است. پری‌ویتا با داشتن  ترکیبات ضدباکتری طبیعی، به کاهش تکثیر این عامل بیماری‌زا در روده کمک می‌کند.

• تقویت فلور روده مفید

پری‌ویتا باعث رشد باکتری‌های مفید مانند لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکترها می‌شود که با رقابت زیستی، جلوی رشد باکتری‌های بیماری‌زا را می‌گیرند.

• کاهش التهاب مخاط روده

ترکیبات پری‌ویتا اثرات ضدالتهابی دارند و به ترمیم آسیب‌های مخاطی روده ناشی از سموم کلستریدیایی کمک می‌کنند.

• افزایش جذب مواد مغذی

با بهبود سلامت روده، جذب پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی بیشتر شده و ضعف تغذیه‌ای که زمینه‌ساز این بیماری است کاهش می‌یابد.

•  کاهش وابستگی به آنتی‌بیوتیک‌ها

با تقویت ایمنی گوارشی، نیاز به مصرف مکرر داروهای شیمیایی برای کنترل این بیماری کم می‌شود.

سلامت روده طیور با پری ویتا

سلامت روده در صنعت پرورش طیور یکی از پارامترهای اصلی در ارتقای کارایی تولید، بهبود ضریب تبدیل غذایی و افزایش مقاومت گله در برابر عوامل بیماری‌زا است. اتصالات بین‌سلولی (Tight Junctions) یکی از مولفه های عملکرد صحیح رود هستند. این اتصالات به‌عنوان سد فیزیکی بین سلول‌های اپی‌تلیال عمل می‌کنند. این ساختارها از عبور غیرقابل کنترل میکروارگانیسم‌ها، سموم و اجزای آنتی‌ژنی به داخل جریان خون جلوگیری کرده و نقش مهمی در حفظ یکپارچگی بافت روده و تعادل ایمنی میزبان دارند. پری‌ویتا از طریق 3 روش زیر باعث انسجام سلولی موجب بهبود ساختار و عملکرد اتصالات Tight Junction می شود:

1. پشتیبانی از میکروبیوتای مفید
2. تعدیل پاسخ ایمنی مخاطی
3. تأمین ترکیبات عملکردی مؤثر

این ویژگی باعث افزایش انسجام سلولی، کاهش پدیده “نشت روده‌ای” (Leaky Gut) و محدود کردن نفوذ پاتوژن‌ها به بافت‌های عمقی می‌گردد.

تقویت این سد طبیعی باعث افزایش مقاومت طیور گوشتی در برابر بیماری‌های شایعی نظیر انتریت نکروتیک، کوکسیدیوز و اختلالات گوارشی مزمن می‌شود. علاوه بر این کاهش التهاب مخاطی و بهبود جذب مواد مغذی، منجر به افزایش بهره‌وری خوراک و پایداری بیشتر گله در شرایط استرس‌زا می شود. بنابراین، استفاده از پری‌ویتا به‌عنوان بخشی از برنامه جامع مدیریت روده، می‌تواند نقش مؤثری در ارتقاء سلامت گله، کاهش وابستگی به آنتی‌بیوتیک‌ها و بهبود شاخص‌های اقتصادی داشته باشد.

علت بیماری انتریت نکروتیک طیور چیست؟

انتریت نکروتیک یک بیماری عفونی روده‌ای در طیور است که توسط باکتری Clostridium perfringens ایجاد می‌شود. این باکتری به‌طور طبیعی در دستگاه گوارش وجود دارد اما در شرایط خاصی مانند استرس، تغذیه نامناسب، کوکسیدیوز یا تضعیف سیستم ایمنی به‌سرعت رشد کرده و با تولید سم، باعث آسیب به دیواره روده، التهاب شدید و مرگ‌ومیر می‌شود. رشد بیش‌ازحد این باکتری، نتیجه برهم خوردن تعادل فلور روده و فراهم شدن شرایط مناسب برای تکثیر آن است.

تفاوت درگیری انتریت نکروتیک طیور در مرغ و بوقلمون

اگرچه انتریت نکروتیک در هر دو گونه مرغ و بوقلمون دیده می‌شود ولی شدت و الگوی درگیری در آن‌ها متفاوت است. در مرغ‌های گوشتی، بیماری معمولاً در سنین پایین‌تر (۲ تا ۵ هفتگی) رخ می‌دهد و با تلفات شدید همراه است. در مقابل، بوقلمون‌ها در سنین بالاتر (۷ تا ۱۲ هفتگی) بیشتر درگیر می‌شوند و علائم آن معمولاً آهسته‌تر بروز می‌کند. همچنین بوقلمون‌ها به برخی عوامل تغذیه‌ای حساس‌تر بوده، ولی در برابر کوکسیدیوز کمی مقاوم‌تر از مرغ‌ها هستند. این تفاوت‌ها در انتخاب روش‌های پیشگیری و مدیریت بیماری اهمیت زیادی دارند. در جدول زیر به برخی از تفاوت های انتریت نکروتیک در مرغ و بوقلمون اشاره شده است:

علائم بالینی و کالبدگشایی انتریت نکروتیک

انتریت نکروتیک به‌صورت بالینی معمولاً با کاهش فعالیت، بی‌حالی و کاهش اشتها آغاز می‌شود. پرندگان مبتلا ظاهری افسرده دارند، پرهایشان ژولیده است و اغلب گوشه‌ای بی‌تحرک می‌مانند. اسهال تیره و بدبو از نشانه‌های رایج است. در موارد شدید تلفات ناگهانی نیز دیده می‌شود. در کالبدگشایی روده‌ها اغلب متورم، دیفتریک (پوشیده از غشای زرد یا خاکستری)، پر از گاز و محتویات قهوه‌ای بدبو هستند که نشانه واضحی از نکروز بافتی و فعالیت توکسین‌های باکتریایی است.

علائم بالینی و کالبدگشایی:

• افسردگی و عدم تحرک
• پرهای ژولیده و چشم‌های نیمه‌بسته
• اسهال بدبو و تیره‌رنگ
• در کالبدگشایی: روده متورم، دیفتریک، پر از گاز و محتویات قهوه‌ای با بوی زننده

عوامل مستعدکننده ابتلا به NE

انتریت نکروتیک تنها در حضور باکتری Clostridium perfringens بروز نمی‌کند، بلکه وجود عوامل زمینه‌ساز، شرایط را برای رشد بیش‌ازحد این باکتری فراهم می‌کند. بسیاری از این عوامل مستقیماً بر سلامت روده، تعادل فلور میکروبی و وضعیت ایمنی پرنده اثر گذاشته و در نهایت باعث تحریک بیماری می‌شوند. شناخت این فاکتورها نقش کلیدی در پیشگیری هدفمند از NE دارد.

عوامل مستعدکننده اصلی:

• مصرف بیش‌ازحد پودر ماهی، گندم یا جو در جیره
• میزان بالای عنصر روی در خوراک (مثل پودر گوشت)
• افزایش pH روده (روده قلیایی)
• کند شدن حرکات روده (به دلیل وجود پلی‌ساکاریدهای غیرنشاسته‌ای)
• آسیب فیزیکی یا التهابی به مخاط روده
• عفونت‌های همزمان مانند کوکسیدیوز
• بیماری‌های ویروسی تضعیف‌کننده سیستم ایمنی (مثل گامبورو و مارک)
• آلودگی به مایکوتوکسین‌ها
• تغییرات ناگهانی در نوع یا ترکیب جیره غذایی

پیشگیری و درمان انتریت نکروتیک

درمان و پیشگیری از انتریت نکروتیک در گذشته بیشتر بر پایه استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای شیمیایی بوده است. با این حال، استفاده مکرر و غیراصولی از این داروها باعث افزایش مقاومت باکتریایی شده و نیاز به روش‌های جایگزین را ایجاد کرده است. مدیریت تغذیه، کنترل دقیق بیماری‌های مستعدکننده و رعایت اصول بهداشتی از ارکان کلیدی در کنترل NE هستند.

روش‌های سنتی کنترل بیماری:

• استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها (باسیتراسین، لینکومایسین، تایلوزین)
• کنترل کوکسیدیوز با داروهای شیمیایی (کوکسیدیواستات‌ها)
• استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های خوراکی و بهداشتی
• تنظیم دقیق ترکیب جیره غذایی و حذف پروتئین‌های غیرقابل‌هضم
• حذف لاشه‌ها و رعایت بهداشت بستر برای کاهش انتشار باکتری

نتیجه‌گیری

نکروتیک انتریت یکی از چالش‌برانگیزترین بیماری‌های گوارشی در پرورش صنعتی طیور است که منجر به کاهش رشد، افت ضریب تبدیل و افزایش تلفات می‌شود. اگرچه آنتی‌بیوتیک‌ها در گذشته درمان انتخابی این بیماری بودند، اما استفاده از آن‌ها اغلب با دوره نقاهت همراه است که موجب توقف رشد و عقب‌افتادگی از برنامه وزن‌گیری گله می‌شود. در این میان، مکمل‌های نوین مانند پری‌ویتا با ایجاد محیطی مناسب برای رشد باکتری‌های مفید، کاهش تراکم عوامل بیماری‌زا و غیرفعال‌سازی آن‌ها، بدون ایجاد نیاز به دوره پرهیز، راهکاری ایمن، مؤثر و پایدار برای پیشگیری و کمک به کنترل نکروتیک انتریت به شمار می‌روند. استفاده از این مکمل در کنار برنامه تغذیه‌ای علمی و مدیریت بهداشتی دقیق، می‌تواند منجر به حفظ سلامت روده، بهبود عملکرد تولیدی و افزایش پایداری گله در شرایط پرورشی شود.